Egzamin PES / Okulistyka / jesień 2005
120 pytań
Pytanie 1
Współczynnik zagłębienie/tarcza (c/d) wynoszący 0,6 może być podstawą rozpoznania postępującej neuropatii jaskrowej bez względu na:
Pytanie 2
Jaka jest wartość współczynników globalnych uszkodzenia pola widzenia w jaskrze - średniego ubytku czułości siatkówki (MD) oraz wariancji ubytku (LV) w interpretacji wyniku badania?
Pytanie 3
Co oznacza następujący opis kąta przesączania - (D) 40 q?
Pytanie 4
Które jednostki chorobowe należą do grupy dziedzicznych witreoretinopatii?
1) zespół Sticklera; 4) przetrwałe, hiperplastyczne pierwotne ciało szkliste;
2) choroba Goldmann-Favre; 5) młodzieńcze rozwarstwienie siatkówki
3) choroba Criswicka-Schepensa;
Prawidłowa odpowiedź to:
1) zespół Sticklera; 4) przetrwałe, hiperplastyczne pierwotne ciało szkliste;
2) choroba Goldmann-Favre; 5) młodzieńcze rozwarstwienie siatkówki
3) choroba Criswicka-Schepensa;
Prawidłowa odpowiedź to:
Pytanie 5
Jaskra wtórna w zespole Fuchsa cechuje się:
Pytanie 6
Objawy przedmiotowe zespołu Posnera-Schlossmanna to:
Pytanie 7
W prawidłowym kanale Schlemma:
Pytanie 8
Zaniżenie rzeczywistej wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego w tonometrii aplanacyjnej może być spowodowane:
Pytanie 9
Objawem patognomonicznym dla zespołu rozproszenia barwnika jest:
Pytanie 10
Płeć żeńska jest istotnym czynnikiem ryzyka w następującym typie jaskry:
Pytanie 11
Który z poniższych stanów jest najczęstszą przyczyną jaskry neowaskularnej?
Pytanie 12
W której z chorób dziedziczonych w sposób sprzężony z chromosomem X recesywny, typowe jest występowanie łagodnych, ale wyraźnych objawów u kobiet - nosicielek?
Pytanie 13
Która z wymienionych chorób dziedzicznych związana jest zawsze z występowaniem oczopląsu i światłowstrętu?
1) aniridia; 2) albinizm oczny; 3) ch. Stargardta; 4) achromatopsja; 5) siatkówczak.
Prawidłowa odpowiedź to:
1) aniridia; 2) albinizm oczny; 3) ch. Stargardta; 4) achromatopsja; 5) siatkówczak.
Prawidłowa odpowiedź to:
Pytanie 14
Co wiąże ze sobą takie dziedziczne jednostki chorobowe jak aniridia, albinizm oczny i chorobę von Hippel-Lindau?
Pytanie 15
Potencjały oscylacyjne (OPs) są składową następującego badania elektrofizjologicznego:
Pytanie 16
Potencjały oscylacyjne (OPs) są składową następujących badań elektrofizjologicznych:
Pytanie 17
W czerniaku naczyniówki najbardziej przydatnym, diagnostycznie elektrofizjologicznym testem jest:
Pytanie 18
Badanie GDx służy do oceny:
Pytanie 19
„Pattern ERG” (PERG) jest odpowiedzią generowaną przez następującej struktury komórkowe siatkówki:
Pytanie 20
O efektywności terapii fotodynamicznej decydują następujące czynniki,z wyjątkiem:
Pytanie 21
Retinotomia, retinektomia może być wskazana jeżeli:
Pytanie 22
Czynnikiem sugerującym złe rokowanie w przedarciowym odwarstwieniu siatkówki jest:
Pytanie 23
Które ze zdań dotyczących rozmieszczenia czopków i pręcików w siatkówce jest nieprawdziwe?
Pytanie 24
Nawracające zapalenie siatkówki i naczyniówki w przebiegu toksoplazmozy to najczęściej:
Pytanie 25
W przypadkach zarostowych zapalenia naczyń siatkówki o nieznanej etiologii należy oznaczyć poziom przeciwciał:
Pytanie 26
Najwcześniejszym objawem mikroangiopatii siatkówkowej w przebiegu AIDS jest obecność:
Pytanie 27
W którym z dziedzicznych zespołów ogólnoustrojowych, związanych z występowaniem zwyrodnienia barwnikowego siatkówki, ma miejsce dziedziczenie autosomalne recesywne?
1) zespół Ushera; 3) zespół Refsuma;
2) zespół Bassena-Kornzweiga; 4) zespół Cockayne.
Prawidłowa odpowiedź to:
1) zespół Ushera; 3) zespół Refsuma;
2) zespół Bassena-Kornzweiga; 4) zespół Cockayne.
Prawidłowa odpowiedź to:
Pytanie 28
Barierę naczyniowo-siatkówkową najbardziej uszkadza:
Pytanie 29
Różnicowanie zmian patologicznych dotyczących siatkówki i błony naczyniowej ułatwia fakt, że:
Pytanie 30
Które preparaty zastosujesz lecząc torbielowaty obrzęk plamki towarzyszący zapaleniu przedniego odcinka błony naczyniowej w sarkoidozie?
Pytanie 31
W różnicowaniu znamienia barwnikowego i czerniaka naczyniówki najbardziej istotne znaczenie ma:
Pytanie 32
Najczęstszą przyczyną endogennego grzybiczego zapalenia błony naczyniowej jest:
Pytanie 33
Najcharakterystyczniejszym objawem zapalenia błony naczyniowej Fuchsa jest:
Pytanie 34
Ogniska miękkie nie występują w przebiegu:
Pytanie 35
U 70-letniego pacjenta z objawami zapalenia części pośredniej błony naczyniowej w pierwszej kolejności należy wykluczyć:
Pytanie 36
We wczesnych fazach ICGA odnotowano obecność zmiany wypełniającej się barwnikiem, zbudowanej z siateczki drobnych naczyń krwionośnych. Po około 30 sek. -1 minucie zmiana całkowicie wypełniła się barwnikiem, dając bardzo jasną, przypominającą kształtem owoc morwy hyperfluorescencję. W pośredniej fazie badania hyperfluorescencja nadal się utrzymywała. W fazie późnej stwierdzono hyperfluorescencję zmiany. Opisywany obraz angiograficzny jest charakterystyczny dla:
Pytanie 37
Zmiany oczne w sarkoidozie to przede wszystkim:
Pytanie 38
U 12-letniego dziecka, z zaburzeniami krzepliwości krwi, u którego badaniem okulistycznym stwierdzono niezborność krótkowzroczną, zaburzenia akomodacji, przemieszczenie soczewek ku dołowi, w pierwszej kolejności należy przeprowadzić badania diagnostyczne związane z:
Pytanie 39
Nacieki ziarniniakowe w okolicy żył siatkówki - objaw „kropli wosku’’ i komórki zapalne „kule śnieżne’’ są objawem występującym w przebiegu:
Pytanie 40
Neuropatia nerwu wzrokowego, ubytki w polu widzenia, zapalenie siatkówki oraz porażenie nerwów okoruchowych - to zestaw objawów charakterystycznych dla:
Pytanie 41
Dla kiły wrodzonej jest najbardziej charakterystyczne:
Pytanie 42
Przeciwciała C-ANCA nie występują w:
Pytanie 43
U pacjenta z cukrzycą typu II i nadciśnieniem tętniczym, po złamaniu kości długich w 4 dobie choroby doszło do pogorszenia widzenia w jednym oku. Może być ono spowodowane przez:
Pytanie 44
Wszystkie niżej wymienione zdania charakteryzujące proces akomodacji soczewki są prawdziwe, z wyjątkiem:
Pytanie 45
Zaćma nie jest zaburzeniem występującym w:
Pytanie 46
Lentektomia nie jest techniką umożliwiającą usunięcie:
Pytanie 47
Waga soczewki zmienia się od okresu noworodkowego do wieku dorosłego z:
Pytanie 48
Najczęściej spotykaną postacią zaćmy wrodzonej jest zaćma:
Pytanie 49
Typowym objawem podwichnięcia soczewki nie jest:
Pytanie 50
Częstotliwość drgań końcówki fakoemulsyfikatora zawiera się w granicach:
Pytanie 51
Które stwierdzenia, dotyczące powikłania operacji zaćmy, wykonywanej metodą fakoemulsyfikacji w postaci pozostawienia fragmentów jądra lub mas korowych w komorze szklistej, są prawdziwe?
1) obecność resztek soczewkowych w szklistce zawsze wymaga interwencji chirurgicznej;
2) resztki mas korowych są lepiej tolerowane niż fragmenty jądra;
3) obecność resztek soczewki może powodować wtórną jaskrę, zapalenie błony naczyniowej, obrzęk rogówki i przymglenie ciała szklistego;
4) jedynym wskazaniem do usunięcia resztek soczewki jest zapalenie wenątrzgałkowe (endophthalmitis);
5) usunięcie resztek metodą witrektomii może być odłożone w czasie do 7-14 dni od dnia operacji.
Prawidłowa odpowiedź to:
1) obecność resztek soczewkowych w szklistce zawsze wymaga interwencji chirurgicznej;
2) resztki mas korowych są lepiej tolerowane niż fragmenty jądra;
3) obecność resztek soczewki może powodować wtórną jaskrę, zapalenie błony naczyniowej, obrzęk rogówki i przymglenie ciała szklistego;
4) jedynym wskazaniem do usunięcia resztek soczewki jest zapalenie wenątrzgałkowe (endophthalmitis);
5) usunięcie resztek metodą witrektomii może być odłożone w czasie do 7-14 dni od dnia operacji.
Prawidłowa odpowiedź to:
Pytanie 52
Do czynników ryzyka wystąpienia obrzęku torbielowatego plamki po operacji zaćmy należą:
1) cukrzyca;
2) wykonanie tylnej kapsulotomii podczas zabiegu;
3) upływ ciała szklistego podczas zabiegu;
4) hipotonia w pierwszych dniach po zabiegu;
5) krwistek (hyphema) w komorze przedniej widoczny we wczesnym okresie pooperacyjnym.
Prawidłowa odpowiedź to:
1) cukrzyca;
2) wykonanie tylnej kapsulotomii podczas zabiegu;
3) upływ ciała szklistego podczas zabiegu;
4) hipotonia w pierwszych dniach po zabiegu;
5) krwistek (hyphema) w komorze przedniej widoczny we wczesnym okresie pooperacyjnym.
Prawidłowa odpowiedź to:
Pytanie 53
Które z poniższych stwierdzeń dotyczących keratopatii pęcherzowej jest nieprawdziwe?
Pytanie 54
Która z wymienionych przyczyn nie jest czynnikiem ryzyka zmętnienia tylnej torebki soczewki w pseudophakii?
Pytanie 55
Oczy z zespołem rzekomego złuszczania (PEX) operowane z powodu zaćmy są szczególnie narażone na powikłania śródoperacyjne głównie z powodu:
Pytanie 56
Zaburzenia czynności nerwów czaszkowych: III, IV, VI i V, zaopatrujących aparat wzrokowy, towarzyszą zazwyczaj uszkodzeniom:
Pytanie 57
Tętnica środkowa siatkówki wnika do nerwu wzrokowego:
Pytanie 58
Wybierz struktury rozwijające się z komórek grzebienia nerwowego:
Pytanie 59
Które zdanie dotyczące rozwoju układu naczyniowego oka i oczodołu jestnieprawdziwe?
Pytanie 60
Najważniejszym parametrem przenoszenia impulsów wzrokowych z siatkówki do kory mózgowej w tarczycowej neuropatii nerwu wzrokowego jest:
Pytanie 61
Zestaw objawów, określany mianem zespołu Tolosa-Hunta: nawracający jednostronny ból pozagałkowy, porażenie mięśni zewnętrznych oka, niekiedy z wytrzeszczem porażennym, to charakterystyczny obraz dla:
Pytanie 62
Która z informacji na temat czaszkogardlaka (craniopharyngioma) wskazuje na jego podobieństwo do guza barwnikoopornego przysadki?
Pytanie 63
Które z wymienionych objawów są typowe dla oponiaka skrzydła małego kości klinowej?
Pytanie 64
Jak należy leczyć blokadę oczopląsu przez konwergencję u niemowląt?
Pytanie 65
Dla którego guza są charakterystyczne poniższe objawy?
- biały refleks z dna oka;
- występowanie zeza;
- czasami jednostronne rozszerzenie źrenicy i krew w komorze przedniej;
- występowanie rozetek Flexnera-Wintersteinera oraz zwapnień w utkaniu guza.
- biały refleks z dna oka;
- występowanie zeza;
- czasami jednostronne rozszerzenie źrenicy i krew w komorze przedniej;
- występowanie rozetek Flexnera-Wintersteinera oraz zwapnień w utkaniu guza.
Pytanie 66
Po leczeniu ROP za pomocą lasera diodowego mogą wystąpić powikłania w postaci:
Pytanie 67
Którego z niżej podanych stanów nie dotyczy prawo Heringa?
Pytanie 68
W której chorobie zwyrodnieniu barwnikowemu siatkówki towarzyszą zaburzenia słuchu?
Pytanie 69
W zespole Bardeta-Biedla z objawów okulistycznych występują głównie:
Pytanie 70
Zanik n. wzrokowych w chorobie Albersa-Schönberga związany jest z:
Pytanie 71
U 15-letniej dziewczynki od 6 miesięcy występują bóle głowy, zamazywanie liter i rozdwajanie przy czytaniu. VOP/OL=5/5 bez korekcji. Wada refrakcji po cykloplegii OP/OL=+0,5D, punkt bliży = 8 cm. Testem Maddoxa do dali stwierdza się ortoforię a do bliży egzoforię (położenie skrzyżowane 8° (16∆). Jakie leczenie byłoby najwłaściwsze?
Pytanie 72
Które z wymienionych badań jest nie zawsze możliwe do przeprowadzenia w zespole jednostronnego porażenia mięśni unoszących gałkę oczną?
Pytanie 73
Pacjent 6 miesięcy po zabiegu z powodu złamania rozprężającego prawego oczodołu (blow-out) skarży się na występujące dwojenie przy czytaniu i patrzeniu w dół. Jaki zabieg byłby najodpowiedniejszy u tego pacjenta?
Pytanie 74
„Strzelanie ku górze” jako objaw zaburzeń odchylenia pionowego może wystąpić w niżej wymienionych, z wyjątkiem:
Pytanie 75
Najczęściej spotykanym pierwotnym guzem wewnątrzczaszkowym, dającym objawy okulistyczne, jest:
Pytanie 76
Która z wymienionych cech, charakteryzujących czerniaka naczyniówki, uważana jest za najbardziej istotną w rokowaniu:
Pytanie 77
Które z poniższych stwierdzeń dotyczących raka gruczołu łojowego jest nieprawdziwe?
Pytanie 78
U kobiety 56-letniej stwierdzono ciemno brunatny guz tęczówki, obejmujący ¼ obwodu, naciekający kąt przesączania. Metodą leczenia z wyboru jest w tym przypadku:
Pytanie 79
Która z podanych niżej informacji jest nieprawdziwa?
Pytanie 80
Osoba została skorygowana okularami oko prawe sph +3,00 D, oko lewe sph +5,00 D. Podczas czytania, gdy osie patrzenia przechodzą 10 mm poniżej środków optycznych soczewek okularowych, stwierdziła dwojenie obrazu, co było spowodowane działaniem pryzmatycznym o mocy:
Pytanie 81
Refrakcja wykonana przez miękką, sferyczną, diagnostyczną soczewkę kontaktową o mocy sph -3,00 D wynosiła: sph +1,00 D cyl -0,50 D ax 900. Miękkie soczewki kontaktowe o mocy cylindra -0,50 D nie są produkowane, dlatego zamówiono miękką soczewkę sferyczną o mocy:
Pytanie 82
Nie skorygowany, nie akomodujący pacjent obserwował z odległości 6 m. rzutowaną na ekran kratę złożoną z poziomych i pionowych linii i stwierdził, że bardziej czarne widzi linie pionowe niż poziome. Jego wada wzroku może być następująca:
Pytanie 83
Oko koryguje soczewka okularowa sph +8,00 D, umieszczona 14 mm przed rogówką, aby skorygować to oko soczewką kontaktową należy dobrać soczewkę o mocy:
Pytanie 84
Punkt bliski (punkt bliży) oka z wadą refrakcji wynoszącą sph -10,00 D znajduje się 10 cm przed okiem. Amplituda akomodacji (możliwa maksymalna zmiana mocy układu optycznego) tego oka wynosi:
Pytanie 85
Oko, które koryguje soczewka sph +5,00 D cyl -3,50 D ax 800, jest obarczone astygmatyzmem:
Pytanie 86
Jaka wada refrakcji sprawia największą trudność w jej korygowaniu soczewką kontaktową?
Pytanie 87
Cylindra skrzyżowanego Jacksona o wartości ±0,25 dpt używamy do precyzowania osi i mocy cylindra w badaniu refrakcji subiektywnej, gdy ostrość wzroku pacjenta, którą udało nam się uzyskać w przebiegu badania wynosi:
Pytanie 88
W leczeniu miejscowym jaskry neowaskularnej należy unikać podawania:
Pytanie 89
Które z poniższych zdań dotyczących apraklonidyny jest fałszywe?
Pytanie 90
Coraz częściej spotkasz w gabinecie pacjenta skierowanego do konsultacji okulistycznej przez kardiologa, który chce od ciebie informacji czy może kontynuować leczenie arytmii serca np. amiodaronem. Jakich skutków działania niepożądanego tego leku na narząd wzroku należy szukać?
1) powierzchownych złocisto-brunatnych punkcikowatych zmętnień na rogówce;
2) postrzegania niebiesko-zielonych pierścieni albo aureoli wokół świateł, najwyraźniej w nocy;
3) jaskry wtórnej;
4) niedomykalności powiek;
5) żółto-brunatnych albo szarych złogów na spojówce.
Prawidłowa odpowiedź to:
1) powierzchownych złocisto-brunatnych punkcikowatych zmętnień na rogówce;
2) postrzegania niebiesko-zielonych pierścieni albo aureoli wokół świateł, najwyraźniej w nocy;
3) jaskry wtórnej;
4) niedomykalności powiek;
5) żółto-brunatnych albo szarych złogów na spojówce.
Prawidłowa odpowiedź to:
Pytanie 91
W czasie leczenia chorego na toksoplazmozę sulfonamidami korzystne jest podawanie działających synergistycznie z nimi pyrimetaminy i trimetoprimu co może doprowadzić do niedokrwistości. Temu działaniu niepożądanemu należy zapobiegać, stosując równocześnie:
1) kwas paraaminobenzoesowy (PABA) w tabletkach; 4) kwas foliowy;
2) citrovorum factor - leukoworynę; 5) witaminę B12.
3) kwas folinowy;
Prawidłowa odpowiedź to:
1) kwas paraaminobenzoesowy (PABA) w tabletkach; 4) kwas foliowy;
2) citrovorum factor - leukoworynę; 5) witaminę B12.
3) kwas folinowy;
Prawidłowa odpowiedź to:
Pytanie 92
Stosowane powszechnie Nifedipina i Verapamil blokery kanału wapniowego w leczeniu naczyniospastycznej i przewlekłej stabilnej chorobie wieńcowej, mogą w działaniu niepożądanym wywołać między innymi następujące objawy ze strony narządu wzroku:
1) niespecyficzne zapalenie twardówki;
2) bóle oczu;
3) oczopląs rotacyjny;
4) światłowstręt i łzawienie, niespecyficzne zapalenie spojówek;
5) rozszerzenie źrenicy.
Prawidłowa odpowiedź to:
1) niespecyficzne zapalenie twardówki;
2) bóle oczu;
3) oczopląs rotacyjny;
4) światłowstręt i łzawienie, niespecyficzne zapalenie spojówek;
5) rozszerzenie źrenicy.
Prawidłowa odpowiedź to:
Pytanie 93
Chorzy w czasie leczenia Danazolem mogą zgłaszać niżej wymienione objawy, z wyjątkiem:
Pytanie 94
Produkcję cieczy wodnistej obniża pobudzenie receptorów:
Pytanie 95
W której z niżej wymienionych metod postępowania w leczeniu jaskry złośliwej (in. jaskry z bloku rzęskowego) jest błąd?
Pytanie 96
Które ze środków farmakologicznych stosowanych przez kobiety ciężarne mogą prowadzić do hipoplazji nerwu wzrokowego?
1) chinina; 4) leki przeciwdrgawkowe;
2) leki obniżające ciśnienie tętnicze; 5) leki witaminowe.
3) diuretyki;
Prawidłowa odpowiedź to:
1) chinina; 4) leki przeciwdrgawkowe;
2) leki obniżające ciśnienie tętnicze; 5) leki witaminowe.
3) diuretyki;
Prawidłowa odpowiedź to:
Pytanie 97
Główne wskazania do keratoplastyki „na gorąco” to niżej wymienione, z wyjątkiem:
Pytanie 98
Po wykonaniu ablacji laserowej grubość rogówki nie może być mniejsza niż:
Pytanie 99
Ryzykiem wystąpienia keratektazji po zabiegu LASIK jest:
1) usuwanie dużej krótkowzroczności z dużą strefą optyczną;
2) graniczna grubość rogówki przed zabiegiem;
3) długoletnie noszenie soczewek kontaktowych;
4) objawy suchego oka;
5) wiek poniżej 21 roku życia.
Prawidłowa odpowiedź to:
1) usuwanie dużej krótkowzroczności z dużą strefą optyczną;
2) graniczna grubość rogówki przed zabiegiem;
3) długoletnie noszenie soczewek kontaktowych;
4) objawy suchego oka;
5) wiek poniżej 21 roku życia.
Prawidłowa odpowiedź to:
Pytanie 100
Specjalne warunki jakie trzeba zachować podczas wykonywania keratoplastyki drążącej u dzieci to wszystkie wymienione,
z wyjątkiem:
z wyjątkiem:
Pytanie 101
Wskazaniem do przeszczepu warstwowego są wszystkie niżej wymienione schorzenia, z wyjątkiem:
Pytanie 102
Niezapalny obrzęk rogówki wystąpić może we wszystkich wymienionych patologiach, z wyjątkiem:
Pytanie 103
Stożek rogówki może mieć związek z niżej wymienionymi schorzeniami ogólnymi, z wyjątkiem:
Pytanie 104
Pierścień Kayser-Fleischer’a wytworzony przez skupisko depozytów miedzi mieści się w następującej warstwie rogówki:
Pytanie 105
Czy zjawisko aberracji zależy od szerokości źrenicy?
Pytanie 106
Oko jest skorygowane, gdy ognisko obrazowe soczewki korygującej znajduje się w:
Pytanie 107
Przymglenie rogówki po zabiegach laserowej chirurgii refrakcyjnej „haze” występuje po zabiegach:
Pytanie 108
DLK to:
Pytanie 109
Jeżeli do kwalifikacji do korekcji wady zgłosi się 20-letni pacjent z niezbornością krótkowzroczną skarżący się na fluktuacje w widzeniu, zniekształcenie obrazu do dali i bliży, który nie jest zamazany, widzenie hallo wokół źródeł światła, jednooczne podwójne widzenie, które zmniejsza się przy mrużeniu oczu to pomyślisz o:
Pytanie 110
Powstanie przesunięcia nadwzrocznego jest związane z zabiegiem fotokeratektomii:
Pytanie 111
Jeżeli po zabiegu refrakcyjnym rogówki nie możemy uzyskać pokrycia nabłonkiem ubytku po wykonanej fotoablacji, pacjent ma silne dolegliwości bólowe, silny światłowstręt a na rogówce pierścieniowate podnabłonkowe zmętnienie to należy myśleć o:
Pytanie 112
Do poprzeztwardówkowej koagulacji ciała rzęskowego nie zastosujesz:
Pytanie 113
W pierwszej dobie po operacji usunięcia zaćmy powikłanej upływem ciała szklistego i implantacji soczewki przedniokomorowej pacjent zgłasza silny ból oka. Tęczówka uwypukla się na soczewce przedniokomorowej. Pacjentowi zaproponujesz:
Pytanie 114
U 55-letniej pacjentki stwierdzono w oku prawym odwarstwienie siatkówki, a w oku lewym degenerację kraciastą obwodu siatkówki. Pacjentce zalecisz:
Pytanie 115
Najwyraźniejszym objawem klinicznym w zespole Browna jest:
Pytanie 116
Bakteryjne zapalenie tkanek oczodołu może być spowodowane:
Pytanie 117
Gruczolakorak torbielowaty gruczołu łzowego charakteryzuje się:
Pytanie 118
Celem chirurgii ciała szklistego w leczeniu odwarstwienia siatkówki z PVR jest:
Pytanie 119
Witrektomia w leczeniu powikłań ocznych cukrzycy jest wskazana w przypadku:
Pytanie 120
Wskazaniem do witrektomii pierwotnej przez pars plana nie jest: